تصویبنامه در خصوص اصلاحات سامانه هماهنگ شده توصیف و کدگذاری کالا و یادداشت‌های توضیحی آن ـ ویرایش 2022 در جلسه مورخ 04/12/1400 هیأت وزیران طی نامه شماره160249 مورخ 11/12/1400 توسط معاون اول رئیس جمهور جهت اجرا و درج در کتاب مقررات صادرات و واردات سال 1401 و روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران و ابلاغ به وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای مربوطه و دبیرخانه شورای اطلاع‌رسانی دولت ابلاغ شده‌است.
برای آگاهی خوانندگان، دولت جمهوری اسلامی ایران عضو کنوانسیون سیستم هماهنگ‌شده سازمان جهانی گمرک(wco) است و طبق بند‌های 2،1و3 ماده 8 این کنوانسیون، اصلاحات مربوط به نمانکلاتور(جدول تعرفه) و یادداشت‌های توضیحی آن هر چهار سال یک بار به صورت نسخه جدید از سیستم هماهنگ شده پس از تصویب شورای سازمان جهانی گمرک جهت اجرای دقیق و بدون حذف یا تغییر آن به گمرکات کشورهای عضو ابلاغ می‌کند. آخرین نسخة سیستم هماهنگ شده از اول ژانویه 2022 برای همه کشورهای عضو لازم‌الاجرا است.
این اصلاحات شامل اصلاحات نمانکلاتور سیستم هماهنگ‌شده (کتاب جدول تعرفه) و اصلاحات مربوط به 5 جلد یادداشت‌های توضیحی سیستم هماهنگ‌شده(HS explanatory notes) مربوط به تفسیر و توضیحات بیشتر نمانکلاتور(جدول تعرفه) است. آنچه که به تصویب هیأت محترم دولت رسیده است فقط ترجمة مربوط به اصلاحات جدول تعرفه است. بنابراین ذکر « یادداشت‌های توضیحی آن» در بند 1 مصوبة فوق‌الذکر نادرست است زیرا که این کتاب‌های یادداشت‌های توضیحی هنوز به فارسی ترجمه نشده است.
لازم به یادآوری است که این متنِ مصوبه بنا به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی در تاریخ 06/09/1400 توسط مسئولین پیشین گمرگ جمهوری اسلامی ایران تهیه و ارسال شده است.
با بررسی اتفاقی و به صورت رندومِ متن مصوبه که از ترجمة متن انگلیسی اصلاحیه‌های سازمان جهانی گمرک به فارسی ترجمه شده‌است نواقصی وجود دارد که می‌تواند در تعیین شماره تعرفه گمرکی کالاها، میزان حقوق ورودی و شرایط ورود و ثبت سفارش کالاها اشکالات و اختلافاتی را هم برای گمرک و هم برای واردکنندگان کالا بوجودآورد و پس از مدتی از اجرای مصوبه در سال 1401دوباره اصلاحیه‌هایی بر مصوبه مزبور صورت‌گیرد. در گذشته نیز بارها عباراتی در جدول تعرفه به عنوان اصلاحیه آورده شده که پس از یادآوری به وزارت صمت یا گمرک در مورد طبقه‌بندی کالا به بهانه اینکه مصوبه دولت است و نمی‌توان کاری کرد، واردکنندگان و… مجبور به تمکین شده‌اند.
موارد زیر یک بررسی اجمالی و به طور اتفاقی از متون مصوبه هیأت دولت و اشکالاتی که در آن وجود دارد با ذکر صفحات اصلاحات است. بدیهی است که بررسی کامل آن نیاز به زمان بیشتری دارد که در این مقاله نمی‌گنجد:
1- همانطور که در بالا اشاره شد، عبارت «یادداشت‌های توضیحی آن» که مربوط به 5 جلد «کتاب‌های یادداشت‌های توضیحی » است و هنوز آماده نشده است برای جلوگیری از ابهام از متن مصوبه حذف شود.
2- صفحه 14، فصل 24، سطر اول اصلاحیه «…؛ محصولات، حتی دارای نیکوتین» باید به «محصولات، حتی بدون نیکوتین» (products, whether or not containing nicotine) اصلاح شود و در سایرجای‌های دیگر از جمله در متن شماره04/24 جدول تعرفه نیز این اصلاح صورت گیرد.
3- صفحه 15، فصل 25، یادداشت 2 هـ جدید «مخلوط چیمه دولومیت» باید به «مخلوط چینه دولومیت»(dolomite ramming mix) اصلاح شود.
4- یک اصلاحیه مربوط به فصل 26، به شرح زیر اصولاً ترجمه و در متن مصوبه نیز نیامده است:
«یادداشت 1 (و) (شماره 12/71) که به «(شماره12/71 یا 29/85) اصلاح شده است و عدم تصویب آن در طبقه بندی اختلاف ایجاد می‌کند.
5- صفحه 21، فصل30، سطر اول و سطر دوم «دارای توتون و تنباکو» باید به «دارای نیکوتین» (containing nicotine)اصلاح شود.
6- صفحه 34، یادداشت 2(ع) اشیاء فصل 96 (…)، «دستمال سرمیز و پوشک(napkin liners)» کاملاً اشتباه است. اشیاء فصل 96 (شماره 16/96) به طورکلی مربوط به نوار بهداشتی، پوشک و لایی پوشک است. بنابراین ترجمه درست آن «پوشک(napkins(diapers)) و لایی پوشک(napkin liners)» است.
7- صفحه 34، فصل 48، یادداشت 4، اصولاً چنین اصلاحیه‌‌ای در متن انگلیسی سیستم هماهنگ‌شده2022 سازمان جهانی گمرک وجود ندارد.
8- صفحه 36، قسمت یازدهم، عبارت «یادداشت 1(ق)» باید به «یادداشت 1(ص)» اصلاح شود.
9- صفحه 36، بند(ش)، سطر سوم ترجمه «دستمال سر میز برای پاک کردن انگشت و دهان و جلوگیری از کثیف‌شدن لباس(napkin)» اشتباه است و باید به«پوشک» اصلاح شود زیرا طبقه بندی دستمال سر میز برای… در فصل96 و در شماره 16/96 مطلقاً اشتباه و شبه برانگیز است. همچنین ترجمه «napkin liner» به «کهنه بچه» اشتباه است و ترجمه درست آن «لایی پوشک» است.
10- همچنین در صفحه 36، قسمت یازدهم، یادداشت 15 جدید، سطر چهارم، عبارت «(خود پارچه، لباس…)» در متن رسمی به زبان انگلیسی وجود ندارد و احتمالاً تفسیر خود مترجم است که مورد تأیید گمرک و نهایتاً در هیأت دولت نیز به تصویب رسیده‌است.
11- صفحه 37، فصل 57، شماره 03/57، عبارت «(از جمله زمین ورزش)» باید به کفپوش چمنی(turf) اصلاح شود زیرا زمین ورزش تا کنون قابل جا به جایی و ورود به کشور نیست! بنابراین متن شماره‌های 21/5703 و 31/5703 نیز باید به «کفپوش چمنی» اصلاح گردد.
12- صفحه 41، بند(ب)، «از قبیل چاره‌کردن(curing) رزین» باید به « از قبیل عمل‌آوردن(curing)» اصلاح شود.
13- صفحه 42، سطر اول، « در ورودی‌های کشویی(slide gates)» باید به «دریچه‌های کشویی» اصلاح شود. همچنین کلمه «آرد» به « زبره(meal)» اصلاح شود.
14- صفحه 47، بند (د)، سطر اول، «مشمول ردیف 01/80» اضافی است و در متن اصلاحی سازمان جهانی گمرک به زبان انگلیسی وجود ندارد! لذا باید حذف شود.
15- صفحه 51، فصل 84، یادداشت 2، سطر اول « با توجه به یادداشت 9» باید به « با توجه به یادداشت 11» اصلاح شود.
16- صفحه 54، شماره فرعی 32/8421 ـ ـ ، سطر آخر «ماشین‌های محرک(engines) احتراق داخلی» باید به « موتورهای احتراقی درونسوز(internal combustion engines)» اصلاح شود.
17- صفحه 56، ردیف جدید 85/84، شماره فرعی « 10/8485 – به وسیله مخزن فلزی(by metal deposit)» باید به « به‌وسیله رسوب فلز(by metal deposit)» اصلاح شود و همینطور در شماره‌های فرعی 20/8485 و 30 /8485 این اصلاح باید صورت گیرد.
18- صفحه 67، شماره فرعی 5/8704 ـ سایر، با هر دو « موتور پیستونی درونسوز تراکمی ـ احتراقی و…» باید به « موتور پیستونی درونسوز جرقه‌ای ـ احتراقی » (spark-ignition internal combustion piston engine) اصلاح شود.
19- صفحه 68، شماره فرعی 22/8708 ـ « پنجره جلو(windscreens) یا (windshields)، پنجره عقب …» باید به «شیشه‌هایجلو(windscreens) یا (windshields)، پنجره عقب (rear window)» اصلاح شود.
20- صفحه 69، ردیف 02/88 متن ردیف، « وسایل نقلیه هوایی، به استثنای …» باید به « وسایل نقلیه هوایی(برای مثال، هلیکوپتر، هواپیما)، به استثنای …» اصلاح شود.
21- صفحه 73 و 74، متن ردیف 05/94ـ « وسایل نوری (luminaires)» باید به « چراغ روشنایی » که به معنای واقعی شماره 05/94 است، اصلاح شود. عبارت « وسایل نوری» باعث ایجاد ابهام در طبقه‌بندی خواهد شد. به همین ترتیب در ردیف‌های فرعی 10/9405 تا 60/9405 ، اصلاحات مورد اشاره در بالا باید صورت گیرد.
22- صفحه 76، شماره 19/96 ، این شماره اصولاً مربوط به نوارهای بهداشتی، تامپون‌های بهداشتی، پوشک و لایی پوشک از هر ماده است. در متن این شماره « دستمال سر میز» به جای پوشک(napkins(diapers) ترجمه شده است . در حالیکه طبقه‌بندی « دستمال سر میز» در این شماره جایز نیست. از طرف دیگر، لایی پوشک(napkin liners) به صورت اشتباهی پوشک(کهنه بچه) ترجمه شده‌است. لایی پوشک هم برای بزرگسالان و هم برای کودکان است و ذکر «(کهنه بچه)» موجب اختلافات گمرکی خواهد شد.
با توجه به مراتب فوق‌الذکر، برای جلوگیری از اختلافات گمرکی و ثبت سفارش درست کالاها ضروری به نظر می‌رسد که متولیان امور گمرکی در مورد طبقه‌بندی کالاها نسبت به ارائه متن صحیح اصلاحیه‌های واصله از سازمان جهانی گمرکی و برگردان آن به زبان فارسی و پیشنهاد آن به عنوان تصویبنامه هیأت دولت نهایت دقت را لحاظ کنند. از سوی دیگر، نظر به اینکه این گونه اصلاحات تعرفه‌ای دارای بار مالی و حقوقی است، ضروری است قبل از ارائه به هیأت دولت، توسط معاونت حقوقی ریاست جمهوری مورد بررسی قرار گیرد و سپس به هیأت دولت برای تصویب ارجاع شود. بنابراین، پیشنهاد می‌شود مصوبه اخیر دولت در خصوص اصلاحات سامانه هماهنگ‌شدة توصیف و کدگذاری کالا قبل از اجرای آن در سال 1401 مجددا مورد رسیدگی قرار گیرد.