در حالی که از شهریور ۱۴۰۰ تا پایان مهر ۱۴۰۱ ارزش کالاهای وارداتی ۵۹.۶ میلیارد دلار بوده است، در همین مدت ارزش صادرات کشور مقدار ۶۶.۶ میلیارد دلار بوده است.
وزارت صمت در خصوص خبر منتشره در سایت انتخاب تحت عنوان کاهش ۱۳ درصدی میزان صادرات ایران، در توضیحاتی اعلام کرد: طبق اطلاعات منتشره گمرک صادرات کالا طی هشت‌ماهه سال ۱۴۰۱ به ۷۰.۴ میلیون تن و ارزش ۳۲.۴ میلیارد دلار رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۶ درصد از لحاظ وزن کاهش و ۴.۴ درصد از نظر ارزشی افزایش داشته است.
اما گزارش پایگاه خبری انتخاب با علم به این موضوع، افزایش ۴.۴ درصدی را بدون توجه به تغییر سبد صادراتی کشور، ماحصل تورم عنوان می‌کند. نگاهی به سبد صادراتی کشور در مدت ذکرشده نشان می‌دهد که صادرات تولیدات صنعتی و های تک با افزایش چشمگیر مواجه بوده است اما در مقابل صادرات محصولات حجیم و مواد خام جای خود را به محصولات فرآوری شده داده است.
از دیگر دلایل کاهش وزن صادرات می‌توان به کاهش صادرات گاز طبیعی (کد تعرفه ۲۷۱۱۱۱۹۰) نیز اشاره کرد که نسبت به مدت مشابه سال قبل دارای کاهش ارزش ۲.۶ میلیارد دلاری (منفی ۷۲ درصدی) و حجم ۱۵ میلیون تنی (منفی ۸۲ درصدی) به دو کشور عراق و ترکیه بوده است.
به عبارتی با حذف گاز طبیعی از صادرات امسال و مدت مشابه سال قبل، شاهد رشد ۶ درصدی در ارزش و رشد ۱ درصدی در وزن صادرات غیرنفتی خواهیم بود. بیشترین رشد ارزشی صادرات مربوط به گروه صنعت با ۲۰ درصد رشد و بیشترین کاهش صادرات مربوط به محصولات کشاورزی با منفی ۱۹ درصد بوده است. لذا عملکرد وزارت صمت در خصوص صادرات محصولات صنعتی نسبت به سایر بخش‌ها مناسب بوده است و سیاست‌های تجاری در سایر بخش‌ها منجر به کاهش صادرات شده است.
اما مطابق منطق بکار رفته در گزارش انتخاب، صادرات یک تن هندوانه دارای ارزشی بیشتر از صادرات ۱۰ کیلوگرم داروی های تک است، هرچند که ۱۰ کیلوگرم دارو را به قیمتی چند برابر یک تن هندوانه به فروش برسانیم. اما لازم به یادآوری است که واردات کشور نیز طی هشت‌ماهه سال ۱۴۰۱ به ۲۳.۴ میلیون تن و به ارزش ۳۷ میلیارد دلار رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۲.۴ درصد از نظر وزن کاهش و ۱۵.۲ درصد از نظر ارزش افزایش داشته است.
در این میان ۸۹ درصد از سهم ارزشی واردات را کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای تشکیل می‌دهد که این کالاها وارد چرخه مولد اقتصاد کشور شده‌اند. از دلایل اصلی کاهش تراز تجاری کشور، افزایش ۱۵.۲ درصدی ارزش واردات است. علی‌رغم اینکه وزن واردات کاهش ۱۲.۴ درصدی را نشان می‌دهد لیکن به دلیل افزایش قیمت‌های جهانی در کالاهای واسطه‌ای و نیز افزایش برخی کالاهای اساسی تراز تجاری منفی شده است.
دلیل اصلی دیگر در کاهش تراز تجاری کاهش ۲.۶ میلیارد دلاری صادرات گاز طبیعی نسبت به مدت مشابه سال گذشته است. نکته دیگر که حائز اهمیت است، عملکرد ۱۴ ماهه دولت سیزدهم از زمان شروع فعالیت خود نشان از روند افزایشی هم در ارزش و هم در میزان صادرات دارد. آمارها نشان می‌دهد که از شهریور ۱۴۰۰ تا پایان مهر ۱۴۰۱ میزان صادرات کشور ۱۳۸ میلیون تن و میزان واردات ۴۵.۶ میلیون تن بوده است به عبارتی وزن محصولات صادراتی ۳ برابر محصولات وارداتی بوده است.
از دیگر سو آمارها نشان می‌دهد که تراز ارزشی تجارت کشور نیز در این مدت مثبت بوده است. مطابق این آمار در حالی که از شهریور ۱۴۰۰ تا پایان مهر ۱۴۰۱ ارزش کالاهای وارداتی ۵۹.۶ میلیارد دلار بوده است، در همین مدت ارزش صادرات کشور مقدار ۶۶.۶ میلیارد دلار بوده است.