«سعید محمد» در نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران با اشاره به نواقص مناطق آزاد کشور با تجربیات موفق جهانی، اظهار داشت: در دنیا پنج هزار و ۴۰۰ منطقه آزاد و ویژه فعال است که رشد آن‌ها به صورت تصاعدی است. چین به عنوان برترین اقتصاد جهان ۱۵ درصد از تجارت خود را از طریق این مناطق انجام می‌دهد؛ همچنین، پیشران اقتصاد کشورهایی مانند امارات نیز مناطق آزاد هستند.
وی با بیان اینکه در جهان هفت نسل از مناطق آزاد تجربه شده است، تصریح کرد: نسل اول بعد از جهانی دوم و به قصد رونق تجارت و ساماندهی وضع بد بعد از جنگ در اروپا، نسل دوم تولیدمحور، نسل سوم خدمات محور بر اساس خدمات پولی، بانکی و بیمه‌ای، نسل چهارم دانش‌محور، نسل پنجم مناطق آزاد جامع با تمام ویژگی‌های قبلی، نسل ششم مناطق آزاد مشترک و نسل هفتم که مناطق آزاد دیجیتال امروزی است، اما ایران تقریباً در نسل اول قرار دارد و حتی در تولید و خدمات نیز دچار مشکل است و استفاده چندانی از این ابزارها نمی‌شود.
۴۵ درصد از تجارت کشور در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی است
محمد با اشاره به هشت منطقه آزاد فعال در کشور شامل قشم، کیش، اروند، چابهار، ارس، ماکو، بندرانزلی و فرودگاه امام، خاطرنشان کرد: البته از ظرفیت‌های فرودگاه امام به‌خوبی استفاده نمی‌شود. هفت منطقه آزاد جدید طی امسال افتتاح شده که شامل مناطق زابل، اینچه برون، اردبیل، بانه و مریوان، قصر شیرین و مهران می‌شود و تاکنون ۷۹ منطقه ویژه نیز مصوب شده که ۳۲ عدد از آن‌ها فعال هستند. تعدادی در اختیار وزارت راه صمت، نفت و حتی مخابرات هستند. بخش خصوصی اختیار دو تا سه منطقه آزاد را دارد که از موفق‌ترین مناطق آزاد کشور هستند.
وی با بیان اینکه ۴۵ درصد از تجارت کشور در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی است که شامل صادرات نفت نیز می‌شود، تأکید کرد: بسیاری از مناطق آزاد هاب انرژی نیز هستند و تولید و صادرات در مناطق آزاد رقم پایینی دارد.
دبیر شورای عالی مناطق آزاد با انتقاد از تعدد این مناطق در کشور گفت: با وجود این نواقص نباید باز هم ولع ایجاد مناطق آزاد وجود داشته باشد. تقریباً در همه استان‌های مرزی درخواست ایجاد منطقه آزاد داریم. در حالی که ۷۴ گذرگاه مرزی در کشور وجود دارد ۳۲ گذرگاه در داخل مناطق آزاد هستند.
وی با بیان اینکه درخواست‌های بسیاری برای ایجاد مناطق جدید آزاد وجود دارد و از این نظر تحت فشار هستیم، بیان کرد: دیدگاه اشتباه برخی از مدیران، محرومیت‌زدایی با ایجاد مناطق آزاد است به همین دلیل در بیشتر مناطق آزاد کشور سکونت‌گاه وجود دارد. متوسط وسعت مناطق آزاد در دنیا ۴ تا ۵ هزار هکتار است در حالی که ماکو ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار هکتار وسعت دارد که باعث می‌شود این مناطق در کشور محصور نباشند و مشکلاتی را ایجاد کنند و مدیر منطقه نیز به جای برنامه‌ریزی برای تولید باید به فکر حقوق کارمندان و زباله شهر باشد، این دست از اشتباهات در حال تکرار است و روی ما نیز فشار وجود دارد تا این کارها را انجام دهیم.
محمد با بیان اینکه متوسط صادرات از مناطق آزاد در ۴ تا ۵ سال گذشته یک میلیارد دلار و واردات ۱.۲ میلیارد دلار بوده است، خاطرنشان کرد: زیرساخت‌های لازم در مناطق آزاد وجود ندارد و دولت که به جای تأمین این زیرساخت‌ها، سود تجاری را به این مناطق اختصاص داده که به این معناست که باید واردات صورت بگیرد تا از سود تجاری حاصل از آن زیرساخت ایجاد شود. اما این سیاست اشتباه باعث ایجاد این دیدگاه شده است، در حالی که از میان ۱.۲ میلیارد دلار واردات ۵۰ درصد مواد اولیه تولیدکنندگان داخل مناطق آزاد بوده و ۲۰۰ میلیون دلار نیز کالاهای همراه مسافر بوده است.
وی تصریح کرد: گفته می‌شود مناطق آزاد محل قاچاق هستند اما طبق آمار ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، میزان قاچاق در این محدوده‌ها هفت درصد از کل را تشکیل می‌دهد، البته علت آن رصد و مراقبت در آن‌ها است، در حالی که در دیگر مناطق مرزها رهاشده و قاچاق انجام می‌شود. با این‌حال تلاش ما کاهش میزان قاچاق در مناطق آزاد است.
دبیر شورای عالی مناطق آزاد تصریح کرد: دو هزار و ۵۰۰ واحد صنعتی در مناطق آزاد وجود دارد که در بخش واحدهای کوچک و متوسط اشتغال‌زایی خوبی دارند، همچنین تولید خودرو در این مناطق انجام می‌شود و تخصیص خوراک برای این مناطق داریم و بسیاری از آن‌ها هاب انرژی هستند.
وی با بیان اینکه به دنبال بازگرداندن پیگیر هستیم که مناطق آزاد را به جایگاه خود برگردانیم، خاطرنشان کرد: این مناطق ظرفیت بسیاری دارند اما مشکلات زیرساختی در مناطق آزاد مانع از توسعه می‌شوند.