به گفته فعالان اقتصادی، مقامات وزارت جهادکشاورزی در تعیین پایه صادراتی بدون مشورت با فعالان اقتصادی تصمیم‌گیری می‌کنند. به باور برخی دیگر از این فعالان، دولتی‌ها حتی اعتقادی به اصلاح پایه صادراتی محصولات ندارند. البته مقامات وزارت جهادکشاورزی مدعی‌اند که در جریان سیاستگذاری و تعیین قیمت پایه صادراتی در کنار استعلام قیمت‌ها در بازار داخل با فعالان اقتصادی مشورت می‌کنند؛ موضوعی که مدیرکل دفتر مقررات و استانداردهای بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی در هشتمین جلسه کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران در واکنش به نقدهای فعالان اقتصادی به آن اشاره کرد. ولی‌‌‌الله فریادرس گفت: «از تولیدکنندگان خشکبار برای تعیین قیمت پایه صادراتی استعلام می‌شود و این نرخ به طور میانگین هر دو ماه یک‌بار، به اطلاع گمرک می‌‌‌رسد.» وی تاکید کرد: «قیمت‌های پایه صادراتی محصولات خشکبار، اگر مورد قبول و پذیرش صادرکنندگان نباشد، طی مشورت با تشکل‌های این بخش مورد اصلاح و بازنگری دوباره قرار خواهد گرفت.» این سیاست اگر به صورت جدی دنبال نشود، در سال‌جاری هم شاهد تمدید افت ارزش صادراتی خشکبار ایران خواهیم بود.
رقبای تازه‌‌‌نفس ایران در بازار صادراتی پسته و خرما
به گزارش روابط عمومی اتاق تهران، در ابتدای نشست کمیسیون کشاورزی اتاق تهران، رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران، به صادرات محصولات کشاورزی طی هفت‌ماه ابتدای امسال اشاره کرد و گفت: بر اساس آمارهای رسمی گمرک، ایران توانسته طی این مدت، ۴میلیون و ۶۴۰هزار تن انواع محصولات کشاورزی، دامی، شیلاتی و غذایی را به سایر کشورها صادر کند. بر این اساس، ۵۵۴میلیون دلار انواع خشکبار و ۱۱۷میلیون دلار انواع خرما صادر شده است.
به گفته کاوه زرگران، تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در این دوره به لحاظ ارزشی از منفی ۹/ ۲میلیارد دلار در سال ۹۵ به ۷/ ۴میلیارد دلار در سال ۹۹ رسیده است. متوسط قیمت پایه صادراتی محصولات این گروه نیز از ۹۸سنت در سال ۹۵ به ۷۰سنت در سال ۹۹ کاهش یافته است. این در حالی است که ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از ۶/ ۸میلیارد دلار در سال ۹۵ به حدود ۹/ ۱۰میلیارد دلار در سال ۹۹ رسیده است.
در ادامه، اشرف مرتضایی در گزارشی تحلیلی، چالش‌‌‌ها و فرصت‌‌‌های صادرات خشکبار ایران را تشریح کرد. بر اساس این گزارش، تدوین استراتژی توسعه صادرات خشکبار، تخصیص بخشی از منابع صندوق‌های حمایتی برای تقویت صادرات این محصولات، واگذاری امور اجرایی صادرات غیرنفتی به تشکل‌ها و تشکیل شورای عالی توسعه صادرات غیرنفتی، از جمله راهکارهای پیشنهادی بخش خصوصی برای توسعه صادرات این بخش بوده است. سپس، نمایندگان تشکل‌های صادراتی پسته، خرما و زعفران به بیان دیدگاه‌‌‌های خود درباره چالشهای صادرات این محصولات پرداختند. آن‌طور که اعضای اتحادیه صادرکنندگان خشکبار در نشست کمیسیون کشاورزی اتاق تهران گوشزد کردند، صادرات پسته ایران پس از سال ۹۷ و اجرای بخشنامه رفع تعهد ارزی، روند نزولی خود را آغاز کرد و کشورهای خریدار پسته به آمریکا، ترکیه و به‌تازگی پاکستان روی آورده‌‌‌اند. به گفته نایب‌‌‌رئیس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار، حجم تولید پسته ایران طی سال ۹۷ به‌شدت کاهش یافت و میزان برداشت و آنچه به بازار داخل عرضه شد، بیش از ۵۰هزار تن نبود و با پیاده‌سازی مقررات رفع تعهد ارزی، صادرکنندگان از عرضه بین‌المللی این میزان تولیدات باز ماندند. مجید بازیان، با بیان اینکه در این سال و با غیبت ایران، پسته آمریکا بخش عمده‌‌‌ای از بازار صادراتی کشور را از آن خود کرد، افزود: تولید سالانه پسته در ایالات متحده به ۵۵۰هزار تن رسیده است و بازارهای خواهان پسته هیچ‌گاه منتظر نمی‌‌‌مانند تا پسته ایران را دریافت کنند و با کوچک‌ترین وقفه در تجارت این محصول، دیگر کشورها محصولاتشان را جایگزین پسته و سایر فرآورده‌‌‌های خشکبار ایران می‌کنند.